Sáng 30/10 tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Những quan điểm mới của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV”. Đây là diễn đàn khoa học có ý nghĩa đặc biệt, góp phần phân tích, luận giải những tư duy mới về văn hóa được nêu trong dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng.
Kế thừa, chắt lọc và nâng tầm các nội dung về văn hóa trong các nghị quyết, văn kiện
Phát biểu đề dẫn hội thảo, nhà báo Hoàng Hà – Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật nhấn mạnh: Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV đang nhận được sự quan tâm, hưởng ứng và đóng góp sôi nổi của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Đây là sự kiện chính trị trọng đại, tập hợp trí tuệ toàn xã hội nhằm định hình chiến lược phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, hướng tới mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045. Theo nhà báo Hoàng Hà, dự thảo lần này kế thừa, chắt lọc và nâng tầm các nội dung về văn hóa trong những nghị quyết, văn kiện trước đây, đồng thời đề ra nhiều yêu cầu, nhiệm vụ mới, thể hiện bước tiến quan trọng trong tư duy lý luận của Đảng. Văn hóa và con người tiếp tục được xác định là nền tảng tinh thần của xã hội, là nguồn lực nội sinh to lớn và là hệ điều tiết cho phát triển bền vững đất nước. Đáng chú ý, lần đầu tiên, Đảng xác định rõ định hướng xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trên nền tảng bốn hệ giá trị: hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.
Bên cạnh đó, dự thảo văn kiện cũng đặt văn hóa trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế – xã hội với nhiều định hướng mới về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, hội nhập quốc tế và phát triển kinh tế tư nhân. Đây là cơ sở để lĩnh vực văn hóa chủ động thích ứng, đổi mới sáng tạo và phát huy vai trò trong phát triển kinh tế văn hóa, công nghiệp văn hóa, văn hóa số, kinh tế di sản, đồng thời đẩy mạnh quảng bá hình ảnh, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới.
Đặc biệt, khái niệm “kinh tế di sản” – một nội dung lần đầu tiên được nêu trong dự thảo được nhiều đại biểu đánh giá là bước tiến mới trong nhận thức, thể hiện sự gắn kết giữa bảo tồn di sản với phát triển bền vững. Cùng với đó, định hướng “phát triển toàn diện con người Việt Nam trong hệ giá trị thời đại mới” cho thấy tầm nhìn nhân văn, hiện đại của Đảng đối với văn hóa và con người trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Phát biểu tại hội thảo, nhiều ý kiến khẳng định rằng việc Đảng đưa ra những quan điểm mới, sâu sắc và toàn diện về văn hóa trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV thể hiện sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy lý luận, khẳng định văn hóa là nguồn lực, động lực và mục tiêu của phát triển bền vững. Đồng thời, văn hóa còn là yếu tố kết nối và điều tiết giữa các lĩnh vực kinh tế – chính trị – xã hội, góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp của quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.
“Tư duy mới của Đảng về văn hóa trong Dự thảo Báo cáo Chính trị Đại hội XIV đã thể hiện ở tầm nhận thức và cấu trúc nội tại: văn hóa được đặt ở vị trí trục tích hợp của thể chế, nơi các chính sách kinh tế – xã hội được soi chiếu qua hệ giá trị và bản sắc Việt Nam. Quan điểm năng lực sáng tạo được đưa vào như nội dung trọng yếu của phát triển con người, mở rộng phạm vi từ “đạo đức, trí tuệ, thể chất” sang năng lực hành động và sáng tạo xã hội. Đây là sự thay đổi có ý nghĩa chiến lược khi văn hóa được nhìn như hệ sinh thái nuôi dưỡng sức sáng tạo và tinh thần cộng đồng của người Việt Nam” – PGS, TS Nguyễn Thị Thu Phương – Viện trưởng Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam khẳng định.
Theo PGS, TS Phạm Duy Đức – nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, bốn tầng hệ giá trị được xác lập trong dự thảo văn kiện không chỉ như những định hướng đạo đức – xã hội, mà còn là khung khái niệm nền tảng để hoạch định chính sách phát triển văn hóa, giáo dục, kinh tế và chính trị trong thời kỳ mới. Văn hóa được đề cập trong Dự thảo không còn chỉ là lĩnh vực riêng biệt, mà là yếu tố kết nối, dẫn dắt và định hướng cho mọi hoạt động của đời sống xã hội – từ giáo dục, truyền thông, nghệ thuật, di sản, đến chính trị và kinh tế. Đồng thời, con người được đặt ở vị trí trung tâm, là chủ thể sáng tạo và thụ hưởng văn hóa, là nhân tố quyết định sự phát triển bền vững của quốc gia”.
Chuyển hóa sức mạnh mềm thành năng lực cạnh tranh quốc gia
Cùng với việc luận làm rõ nội hàm các khái niệm mới được đưa vào dự thảo như “hệ điều tiết” của văn hóa hay “hệ giá trị quốc gia – văn hóa – gia đình – con người”, tại hội thảo, các đại biểu cũng đã đề xuất nhiều giải pháp để các giá trị này thấm sâu vào đời sống xã hội…, chuyển hóa sức mạnh mềm thành năng lực cạnh tranh quốc gia, xây dựng công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn có khả năng hội nhập và cạnh tranh quốc tế.
Theo PGS, TS Bùi Hoài Sơn – Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, để Nghị quyết đi sâu vào đời sống, cần cụ thể hóa hơn nữa các mục tiêu, xây dựng cơ chế, chính sách và nguồn lực đi kèm. Văn hóa chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi hệ giá trị trở thành chuẩn mực ứng xử hằng ngày; khi ngân sách cho văn hóa được phân bổ hợp lý; khi công nghiệp văn hóa được đầu tư để trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; khi trí thức, văn nghệ sĩ, doanh nhân và thanh niên có môi trường sáng tạo và cống hiến; và khi ngoại giao văn hóa trở thành kênh quan trọng nâng tầm vị thế quốc gia.
PGS, TS Lê Anh Tuấn – nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Đào tạo và Môi trường (Bộ VHTTDL) bày tỏ sự vui mừng trước định hướng trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV về việc chăm lo đội ngũ văn nghệ sĩ, người làm công tác văn hoá và ưu tiên phát triển các cơ sở đào tạo văn hoá, nghệ thuật. Ông cho rằng đây là chủ trương đúng đắn, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với phát triển bền vững lĩnh vực văn hoá, văn học nghệ thuật, đặc biệt là vấn đề nguồn nhân lực. Để triển khai hiệu quả định hướng này, ông đề xuất 5 nhóm giải pháp trọng tâm: Hoàn thiện hành lang pháp lý về đào tạo và sử dụng nhân lực nghệ thuật, bao gồm chế độ chính sách, ưu đãi, hỗ trợ cho người dạy, người học và đội ngũ văn nghệ sĩ; nâng cao nhận thức xã hội về tính đặc thù của đào tạo nghệ thuật để có chính sách ưu tiên phù hợp; huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư cho đào tạo, đa dạng hóa hình thức bồi dưỡng trong và ngoài nước, mở rộng hợp tác quốc tế; tăng cường năng lực các cơ sở đào tạo, triển khai hiệu quả các đề án, dự án của Chính phủ; và cuối cùng là rà soát, cân nhắc việc sáp nhập, tái cơ cấu hệ thống đào tạo nghệ thuật, bảo đảm tính đặc thù, tránh cào bằng hay nghiệp dư hóa công tác đào tạo.
PGS, TS Đặng Văn Bài – Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia cho rằng trong chiến lược phát triển toàn diện văn hóa và con người Việt Nam theo Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV, cần đẩy mạnh đổi mới sáng tạo trong bảo tồn di sản văn hóa để thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển. Ông nhấn mạnh, trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số, sự kết hợp giữa di sản và công nghệ có thể tạo đột phá cho phát triển văn hóa: giúp số hóa, quảng bá, tái tạo giá trị truyền thống, thúc đẩy công nghiệp văn hóa và hình thành mô hình “kinh tế di sản” tự chủ, bền vững. Để di sản thực sự trở thành nguồn lực phát triển, cần đổi mới nhận thức, cơ chế và chính sách theo hướng “bảo tồn gắn với phát triển”, khuyến khích xã hội hóa, hợp tác công – tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại và phát huy vai trò chủ thể của cộng đồng, đưa giáo dục di sản vào trường học và đời sống văn hóa thường nhật.
Một số ý kiến tại hội thảo cũng tập trung đề xuất các giải pháp đột phá nhằm đưa công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có sức cạnh tranh quốc tế, đặc biệt trong các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, thiết kế và du lịch văn hóa…
Ban Tổ chức cho biết sẽ tổng hợp các ý kiến khoa học, kiến nghị và giải pháp gửi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để tham mưu với Đảng và Nhà nước trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, cũng như xây dựng chương trình hành động thực hiện Nghị quyết sau Đại hội. Mục tiêu là “hiện thực hóa định hướng chiến lược của Đảng, để văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh, động lực to lớn và hệ điều tiết cho phát triển nhanh, bền vững đất nước”./.
đăng ngày • 18:14 30/10/2025 trên websitehttps://nguoihanoi.vn/lam-sang-to-nhung-noi-ham-moi-ve-van-hoa-trong-du-thao-van-kien-dai-hoi-dang-lan-thu-xiv-94794.html
