Giống quả “mỗi năm một vụ” giúp nông dân đổi đời nơi vùng đất khó

Giống hồng không hạt mang hương vị đất Tổ

Tìm về xã Dân Chủ (xưa là xã Gia Thanh), tỉnh Phú Thọ, không khó để bắt gặp những triền đồi thoai thoải được phủ bằng màu xanh của bạt ngàn cây hồng không hạt. Những ngày sát Trung thu, như thường lệ, buổi sáng của ông Hán Trọng Bảo (Khu 1, xã Dân Chủ, tỉnh Phú Thọ) bắt đầu bằng việc dạo quanh vườn, hái quả phục vụ nhu cầu tăng cao của khách hàng.

Vườn hồng không hạt của gia đình ông Hán Trọng Bảo

Những âm thanh gọi nhau hái quả rộn ràng khắp xóm. Ai cũng khẩn trương, tay cầm tải, tay cầm vợt, thậm chí khệ nệ vác thang leo để hái hồng. Hơn 20 năm gắn bó với nghề trồng hồng, ông Bảo không giấu được niềm tự hào khi chia sẻ về giống “hồng quý”: “Chúng tôi tự tay ươm và trồng ra giống hồng mang hương vị đất tổ. Quả hồng vàng, đượm vị cát, ngọt mát, thanh giòn đặc trưng. Chúng tôi hay nói đùa với nhau, giống hồng này là loại cây kén đất, chỉ vùng đồi đất đỏ thoai thoải của Gia Thanh mới tạo nên hương vị riêng. Nếu trồng trên đất bãi, hồng phát triển tốt nhưng vị không ngọt thanh.”

Theo ông Bảo, hồng Gia Thanh không hạt là giống hồng đòi hỏi người nông dân sự tỉ mỉ, kiên nhẫn. Cây hồng đến khi thu hoạch cần mất thời gian trung bình từ 7 đến 8 năm. Khác với các loại cây khác, hồng Gia Thành không cần bón nhiều đạm mà cần chú trọng bón phân, kali và vôi.

Gia đình bà Hán Thị Thanh Bình có hơn 4.000 cây giống

Là một trong hộ gia đình có diện tích trồng hồng lớn nhất xã, gia đình bà Hán Thị Thanh Bình luôn tuân thủ quy trình trồng nói không với thuốc trừ sâu hóa học: “Mỗi năm gia đình tôi bón phân 1-2 lần, bón trước khi cây ra quả để không tồn dư phân bón khi kiểm nghiệm sau khi ra quả”, bà Bình chia sẻ. Đặc biệt, với việc sử dụng tỏi, gừng thay thế thuốc trừ sâu, cây hồng Gia Thanh phát triển tốt, giá thành lại chỉ bằng một nửa so với các loại thuốc trừ sâu hóa học.

Để có được những trái Hồng giòn ngọt, thơm ngon và không còn vị chát, khâu ngâm sau khi thu hái đóng vai trò rất quan trọng. Người nông dân thường chọn những quả vừa độ chín, vỏ ngoài ngả vàng nhẹ. Sau đó, hồng được thả vào nước sạch, ngâm liên tục trong khoảng 2 ngày 3 đêm hoặc 2 đêm 3 ngày, đồng thời thay nước đều đặn 2 lần mỗi ngày để loại bỏ hoàn toàn phần nhựa chát. Khi vớt ra, quả được để ráo thêm một ngày, lúc này Hồng mới đạt đến độ giòn, ngọt, dậy hương vị đặc trưng nhất.

Cây trồng chủ lực phát triển kinh tế 

Trước khi trở thành vùng trồng cây đặc sản, nơi đây là vùng đất cằn cỗi , đất dốc dễ bị rửa trôi, bạc màu, sản xuất nông nghiệp kém hiệu quả. Thế nhưng, nhờ sự kiên trì cải tạo của người dân, những đồi cọ, bạch đàn hiệu quả thấp đã nhường chỗ cho vườn hồng xanh mướt, trĩu quả, dần đưa vùng đất khắc nghiệt trở thành vùng chuyên canh đặc sản đầy tiềm năng.

Năm 2020 đánh dấu bước ngoặt khi hồng không hạt Gia Thanh chính thức đạt chứng nhận an toàn và có tem nhãn riêng. Đến nay, thương hiệu này đã chinh phục tiêu chuẩn OCOP 4 sao.

Vườn nhà bà Bình đã có thương lái đặt mua từ đầu mùa

Nhờ gắn bó với cây hồng Gia Thanh, nhiều hộ dân đã có cuộc sống khấm khá, điển hình như gia đình bà Bình. Với gần 1ha hồng không hạt, hơn 120 gốc đã trên 20 năm tuổi, mỗi năm gia đình thu về khoảng 5 tấn quả. Ngay từ đầu vụ, thương lái đã tìm đến tận vườn đặt cọc mua với giá ổn định 40.000 – 50.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu hàng trăm triệu đồng.

Không chỉ bán quả, từ năm 2021, gia đình bà Bình còn mở rộng sản xuất cây giống, cung cấp ra thị trường khoảng 5.000 cây/năm, giá 150.000 – 200.000 đồng/cây. Mô hình này giúp tăng thêm nguồn thu, tạo vốn tái đầu tư, đồng thời góp phần quảng bá thương hiệu hồng Gia Thanh và mở rộng diện tích cây trồng đặc sản của địa phương. Để cây trồng phát triển, giữ gìn thương hiệu, bà Bình khuyến khích gia đình hộ dân có cây gốc khi ươm giống, cần đào rễ lên ươm để quả đạt chất lượng tốt nhất, không mất đi hương vị đặc trưng.

Hồng Gia Thanh cho sản lượng tốt

Xác định cây hồng là cây trồng chủ lực, ngay từ những ngày đầu đi vào hoạt động, chính quyền xã Dân Chủ đã đặt mục tiêu phát triển loại cây đặc sản này như một hướng đi bền vững giúp người dân thoát nghèo, nâng cao thu nhập. Chính quyền xã định hướng duy trì ổn định hơn 198ha hồng hiện có, đồng thời khuyến khích người dân cải tạo vườn tạp, chuyển đổi diện tích trồng bạch đàn hiệu quả thấp sang trồng hồng.

Không chỉ góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống, giống quả “mỗi năm một vụ” này còn giúp khẳng định thương hiệu nông sản địa phương trên thị trường. Với sự đồng hành của chính quyền và quyết tâm của người dân, hồng Gia Thanh đang tiếp tục mở rộng diện tích, hướng tới sản xuất bền vững, từng bước viết nên câu chuyện đổi đời từ chính những quả ngọt trên vùng đất khó./.

Khánh Linh