Hiện nay, tiềm năng phát triển ngành nghề yến sào của nước ta là rất lớn, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các địa phương. Bên cạnh đó, thức ăn chủ yếu của chim yến là côn trùng bay như rầy nâu, rầy xanh, mối trong thiên nhiên. Vì vậy, chim yến có thể được xem là loài dùng để đấu tranh sinh học và bảo vệ mùa màng cho nhà nông. Ngày 7/8/2025, Đội Chống săn bắt chim yến của Công ty Yến sào Khánh Hòa đã giải cứu nhiều cá thể chim yến và các loài chim tự nhiên khác; thu giữ hơn 100m lưới tàng hình mà các đối tượng sử dụng để bẫy chim tại khu vực gần cầu Sông Cái, xã Diên Khánh (tỉnh Khánh Hòa).

Ngăn chặn nạn săn bắt chim yến trái phép

Sự phân bố rộng khắp các địa phương trong cả nước, tạo điều kiện thuận lợi cho nghề nuôi chim yến phát triển mạnh mẽ và trở thành ngành kinh tế đầy tiềm năng. Giá trị thương mại từ tổ yến cùng nhu cầu tiêu thụ yến sào ngày càng tăng cao đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, mở ra nhiều cơ hội phát triển và nâng tầm thương hiệu Yến sào Việt Nam trên trường quốc tế. Những năm gần đây nạn săn bắt chim yến đang diễn ra rộng khắp tại các địa phương trong cả nước đã ảnh hưởng đến sự an toàn, phát triển bền vững của quần thể chim yến, làm suy giảm nghiêm trọng nguồn tài nguyên yến sào ở nước ta.

Riêng ở Khánh Hòa nạn săn bắt chim yến trái phép diễn ra từ tháng 10/2018, ban đầu diễn ra ở một số địa phương đến nay phổ biến trên toàn tỉnh. Để bẫy chim yến các đối tượng dùng lưới tàng hình, sợi rất nhỏ, khó nhìn thấy, quấn vào hai cọc tre căng dựng thẳng đứng, cùng với đó dùng máy phát tiếng kêu của chim yến và con chim yến mồi đặt giữa lưới. Đặc điểm chim yến là khi nghe tiếng kêu và nhìn thấy chim mồi sẽ lao tới từ nhiều phía rồi mắc vào lưới. Hằng ngày vào buổi sáng các đối tượng bẫy bắt chim từ 5 – 7 giờ khi chim yến rời hang và rời nhà đi kiếm ăn, còn buổi chiều từ 15- 17 giờ khi chim yến về tổ. Hành vi đó gây nguy hại nghiêm trọng, ảnh hưởng nguy cấp đến sự an toàn của chim yến, khiến quần thể đàn chim yến giảm đáng kể, gây bức xúc cho người nuôi và gây thiệt hại không nhỏ về mặt kinh tế. Việc bẫy bắt chim vô tội vạ không chỉ ảnh hưởng đến vấn đề sinh thái mà còn gây thiệt hại rất lớn cho nghề nuôi chim yến Khánh Hòa. Từ đầu năm đến nay vấn nạn giăng lưới tàng hình để bẫy bắt chim hoang dã và chim yến xuất hiện nhiều ở các địa phương như: Tây Nha Trang, Bắc Nha Trang, Nam Nha Trang, xã Diên Khánh, xã Ninh Lộc…. Ngoài ra, tại các địa phương khác trên địa bàn tỉnh thỉnh thoảng cũng có xuất hiện vài vụ căng lưới bẫy bắt chim yến.

Từ khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 595/CĐ-TTg ngày 30/6/2023 về việc tăng cường triển khai các biện pháp ngăn chặn tình trạng săn bắt chim yến trái phép, Đội chống săn bắt chim yến của Công ty đã phối hợp với Đội kiểm tra liên ngành tổ chức kiểm tra, xử lý thường xuyên trên địa bàn toàn tỉnh. Theo thống kê của Đội chống săn bắt chim yến, từ năm 2019, tình trạng giăng bẫy tàng hình bắt chim yến diễn ra rầm rộ khiến đàn chim yến trên địa bàn tỉnh suy giảm mạnh. Trung bình mỗi năm, Công ty Yến sào Khánh Hòa phát hiện hơn 73 vụ bắt bẫy chim yến, giải cứu hơn 2.500 con. Kết quả sau 7 năm triển khai thực hiện đã phát hiện 514 vụ, thu giữ tang vật gần 700 tấm lưới tàng hình cùng dụng cụ, với số lượng chim yến bẫy được tương đối lớn, đã giải cứu thả về tự nhiên gần 18.000 cá thể chim yến.

Đội Chống săn bắt chim yến của Công ty Yến sào Khánh Hòa đã giải cứu nhiều cá thể chim yến và các loài chim tự nhiên khác.

Tính riêng 6 tháng đầu năm 2025, đã phát hiện 96 vụ việc bẫy bắt chim yến trái phép: 21 vụ được tuyên truyền, vận động người dân tự giác tháo gỡ bẫy lưới; 75 vụ bị thu giữ tang vật và tiến hành tiêu huỷ tại chỗ, với tổng cộng 112 tấm lưới được thu giữ; gần 700 cá thể chim yến được giải cứu. Không chỉ ở Khánh Hòa, nhiều địa phương khác như Hội An, Lâm Đồng, Gia Lai – Bình Định, Phú Yên – Đăk Lăk, Bình Dương – TP Hồ Chí Minh, đang có nghề nuôi yến cũng đang trong tình trạng tương tự mà chính quyền hết sức vất vả để đối phó nạn giăng bẫy bắt chim yến bán thịt. Bên cạnh đó, ở miền Tây Nam bộ cũng hình thành nhiều nhóm người ngang nhiên đến gần các khu vực nuôi chim yến của dân, tìm cách bẫy, bắt chim yến và kéo theo là đàn yến của các nhà dân gần đó sụt giảm đàn nghiêm trọng.

Chim yến là loài có tập tính chung thủy, sống theo cặp. Khi 1 con bị bắt mất thì con còn lại không bắt cặp với con khác mà sẽ chết theo hoặc sống đơn độc cho đến hết vòng đời. Do vậy trong một cặp chim yến, 1 con bị bắt thì con còn lại sẽ không sinh con và làm tổ. Cùng với đó, nếu chim bố, mẹ bị bắt mất thì chim non trong tổ không được nuôi dưỡng cũng sẽ chết theo, như vậy sự suy giảm của đàn chim yến sẽ theo cấp số nhân vì mỗi chim bố mẹ bị bắt sẽ mất đi 2 thế hệ ngay lập tức, và ảnh hưởng lâu dài về sau. Tình trạng săn bắt chim yến trái phép đã khiến nguồn chim dần dần cạn kiệt, ảnh hưởng nguy cấp tới đa dạng sinh học trong quần thể chim yến tự nhiên và sụt giảm nghiêm trọng nguồn lợi kinh tế loài chim này mang lại.

Chung tay bảo vệ an toàn quần thể chim yến

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo vệ loài chim quý này, hầu hết chim yến sau khi giải cứu sẽ được thả về với thiên nhiên. Đối với một số chim yến không đủ sức khỏe, các kỹ thuật viên thuộc Trung tâm Nghiên cứu Khoa học, Công ty Yến sào Khánh Hòa sẽ tiếp tục chăm sóc, nuôi dưỡng. Chim yến được theo dõi sát sao, đảm bảo chế độ dinh dưỡng và môi trường phù hợp để phục hồi. Tại nơi chăm sóc nuôi dưỡng chim yến có đủ các loại máy ấp trứng, máy sưởi ấm, máy tạo độ ẩm cũng như thiết bị cân đo, kiểm soát không khí… Ấn tượng nhất phải kể đến là những chiếc tổ yến mô phỏng được tạo ra để nuôi chim con, bên trong tổ có lót một mành mây để chim yến non bám chân được. Các kỹ thuật viên nơi đây như những “bảo mẫu” tận tụy của chim yến, chăm yến như chăm con một cách nhẫn nại và tràn ngập yêu thương. Khi sức khỏe của chim yến đã ổn định, công ty sẽ tiến hành thả chúng trở lại môi trường tự nhiên, giúp chim yến hòa nhập với đàn và góp phần duy trì quần thể yến ngoài tự nhiên. Quy trình này không chỉ thể hiện trách nhiệm với bảo tồn loài chim quý mà còn góp phần giữ gìn cân bằng sinh thái biển đảo……

Săn bắt chim yến tận diệt không chỉ làm suy giảm chim yến nuôi trong nhà mà còn gây nguy hại đến quần thể chim yến đảo tự nhiên. Ghi nhận tại các đảo cho thấy, lượng chim yến đảo đã giảm ở mức đáng lo ngại trong những năm gần đây. Trong nhiều nguyên nhân thì nạn săn bắt chim yến là nổi cộm nhất. Năm 2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 14/2021/NĐ-CP về việc Quy định xử phạt vi phạm hành chính về chăn nuôi, tại Điều 27 Vi phạm quy định về hoạt động nuôi chim yến nêu rõ: “Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi săn bắt, dẫn dụ chim yến để sử dụng vào mục đích khác ngoài mục đích nuôi chim yến để khai thác tổ yến hoặc nghiên cứu khoa học” kèm theo các hình thức phạt bổ sung (khoản 4) và biện pháp khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, đến nay vấn nạn săn bắt chim yến trái phép không có dấu hiệu thuyên giảm mà còn có xu hướng gia tăng.

Để có thể xây dựng và phát triển nghề nuôi chim yến một cách bền vững, bên cạnh sự chủ động của người dân, doanh nghiệp nuôi chim yến, thiết nghĩ, tỉnh Khánh Hòa cần thành lập Hiệp hội bảo vệ quần thể đàn chim yến; tuyên truyền thông qua lực lượng dân quân tự vệ tại 64 phường, xã nhằm nâng cao nhận thức người dân về bảo vệ chim yến; đưa ra các quy định nghiêm ngặt xử phạt các hành vi săn bắt, vận chuyển, mua bán, chế biến loài động vật có giá trị kinh tế cao.

Bên cạnh đó, cần kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của đội kiểm tra liên ngành gồm: Công an tỉnh, Công an Phường, Xã, Chi cục kiểm lâm và Công ty Yến sào Khánh. Lực lượng này cần phối hợp chặt chẽ, tăng cường kiểm tra hiện trường, các cơ sở mua bán chim cảnh, quán nhậu, quán bán chim cảnh nhằm phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo nghị định 14/2021/NĐ-CP, góp phần ngăn chặn tình trạng săn bắt chim yến trái phép. Cần đưa nội dung về bảo vệ tài nguyên chim yến đảo và chim yến nhà vào chương trình giáo dục quốc gia về bảo vệ môi trường biển đảo, triển khai giảng dạy trong các trường học ở các tỉnh ven biển. Điều này góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị tài nguyên biển đảo, giá trị văn hóa tinh thần từ hai Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia về “Tri thức khai thác và chế biến Yến sào Khánh Hòa” và “Lễ hội Yến sào Khánh Hòa” đồng thời, bồi đắp ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo cho thế hệ trẻ.

Với vai trò tiên phong trong công tác bảo tồn và phát triển đàn chim yến, Công ty Yến sào Khánh Hòa góp phần gìn giữ nguồn tài nguyên quý giá của quốc gia và khẳng định vị thế thương hiệu trên trường quốc tế. Những nỗ lực không ngừng trong việc bảo tồn và phát triển quần thể đàn chim yến đã tạo động lực mạnh mẽ trong cộng đồng, thúc đẩy các tổ chức, cá nhân cùng chung tay ngăn chặn nạn săn bắt trái phép, xây dựng ngành nghề yến sào phát triển bền vững và góp phần bảo vệ hệ sinh thái biển đảo cho các thế hệ mai sau.

https://suckhoemoitruong.com.vn/cung-chung-tay-bao-ve-an-toan-quan-the-chim-yen-27020.html