Trong ngành da giày Việt Nam, nghệ nhân – doanh nhân Vũ Văn Chầm là một cái tên gắn liền với sự bền bỉ và nỗ lực không ngừng nghỉ. Ông không chỉ là người sáng lập và điều hành Công ty cổ phần Giầy Việt (Vina Giầy), mà còn là một biểu tượng cho tinh thần khởi nghiệp và phục hưng giá trị nghề truyền thống trong thời đại công nghiệp hóa.
Từ nghề gia truyền đến hành trình khởi nghiệp bền bỉ
Sinh ra trong gia đình có truyền thống lâu đời làm giày tại làng Phong Lâm (xã Hoàng Diệu, huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương), nghệ nhân Vũ Văn Chầm là hậu duệ đời thứ 18 của dòng họ từng làm giày cho vua Lê Thánh Tông. Ngay từ nhỏ, ông đã làm quen với nghề đo ni, đóng giày, được lĩnh hội tinh hoa từ một di sản thủ công đã thấm vào máu thịt.
Năm 1950, ông nối nghiệp gia truyền theo di nguyện của cha, rồi theo gia đình vào Nam sau Hiệp định Genève. Trải qua nhiều thăng trầm, từ việc mở tiệm giày Thanh Bình (1957) nhưng bị thiêu rụi trong hỏa hoạn, đến hợp tác với hãng Bata (1960) và xây dựng thương hiệu Giày Sài Gòn (1965), ông vẫn kiên trì bám nghề. Sau năm 1975, gia nghiệp hầu như không còn gì, ông bắt đầu lại từ đầu vào năm 1990 với hai cây vàng vay mượn để thành lập Công ty Giầy Việt. Từ đây, thương hiệu Vina Giầy bắt đầu xuất hiện trên thị trường da giày thành phố Hồ Chí Minh. Giữa thương trường đầy biến động, hành trình bốn lần khởi nghiệp của doanh nhân Vũ Văn Chầm là minh chứng rõ ràng cho nghị lực bền bỉ, tinh thần “sống chết với nghề” mà ông luôn gìn giữ.
Nghệ nhân, doanh nhân Vũ Văn Chầm.
Nâng tầm thương hiệu Việt với Vina Giầy
Vina Giầy ra đời trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển mình mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân. Với tư duy đổi mới và khả năng nắm bắt xu thế, ông Chầm định hướng phát triển thương hiệu không chỉ dựa trên kỹ thuật thủ công truyền thống mà còn kết hợp công nghệ hiện đại trong sản xuất.
Công ty đầu tư mạnh vào dây chuyền sản xuất tự động hóa, nhập khẩu máy móc tiên tiến từ nước ngoài, đồng thời chủ động trong việc nội địa hóa nguyên phụ liệu. Nhờ đó, Vina Giầy có thể cung cấp hơn 80% phụ kiện giày dép cho toàn ngành, giúp giảm thiểu chi phí và tăng năng suất lao động. Phương châm “khách hàng là thượng đế, mọi lỗi lầm thuộc về nhà sản xuất” được ông đề ra ngay từ đầu đã trở thành kim chỉ nam trong quản lý chất lượng, giúp thương hiệu chiếm được lòng tin của người tiêu dùng trong suốt nhiều thập niên.
Các sản phẩm của nghệ nhân Vũ Văn Chầm từng giành được nhiều giải thưởng quan trọng như 8 Huy chương Vàng giày da nam nữ tại Hội chợ quốc tế hàng công nghiệp Việt Nam (1992 – 1993), Top 5 ngành hàng da giày năm 1999, Top 10 thương hiệu Việt Nam năm 2008 và danh hiệu Hàng Việt Nam chất lượng cao nhiều năm liền. Đặc biệt trong năm 2011, công ty của ông được vinh danh là doanh nghiệp tiêu biểu ASEAN.
Giữ lửa nghề tổ, lan tỏa giá trị cho thế hệ sau
Không chỉ chú trọng phát triển doanh nghiệp, nghệ nhân Vũ Văn Chầm còn luôn đau đáu với việc giữ gìn giá trị truyền thống của nghề đóng giày. Với ông, mỗi đôi giày không chỉ là một sản phẩm thương mại, mà là kết tinh của văn hóa, của tay nghề và cả tinh thần Việt. Từng nắm giữ vai trò Chủ tịch Hiệp hội Da giày TP. Hồ Chí Minh, ông nhiều lần chia sẻ mong muốn đưa thương hiệu da giày Việt vươn ra thế giới bằng chính giá trị nội tại, thay vì chỉ gia công cho các thương hiệu ngoại.
Doanh nhân Vũ Văn Chầm được trao tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú” vì đã có nhiều cống hiến trong giữ gìn và phát triển ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống.
Để góp phần bảo tồn di sản làng nghề, ông trở về quê hương Hải Dương và đầu tư hơn 10 tỷ đồng xây dựng một ngôi nhà tổ nghề da giày trên khu đất rộng 3.600m² tại xã Hoàng Diệu. Hiệp hội Du lịch phát triển kinh tế làng nghề da giày Hoàng Diệu được thành lập tại đây, không chỉ là nơi tưởng nhớ tổ nghiệp mà còn là không gian giao lưu, trưng bày sản phẩm, đào tạo truyền nghề cho lớp trẻ, kết hợp với du lịch làng nghề nhằm phát triển kinh tế địa phương. Đó là một trong những nỗ lực hiếm hoi của một doanh nhân để gắn kết hoạt động sản xuất hiện đại với cội rễ văn hóa dân tộc.
Doanh nhân Vũ Văn Chầm còn tận tâm truyền nghề cho những người học việc tìm đến ông, khuyến khích nhân viên học nghề một cách bài bản và mong muốn thế hệ học trò có thể vượt xa thế hệ của ông. Sự bền bỉ, chân thành và kiên định trong việc “giữ nghề” khiến ông được cộng đồng da giày trong và ngoài nước kính trọng, không chỉ như một người làm kinh doanh mà như một người giữ gìn giá trị sống.
Chiêm nghiệm, phụng sự và hành nghề bằng tâm
Nghệ nhân Vũ Văn Chầm còn là người đặc biệt dành tâm huyết cho đời sống tinh thần và cộng đồng. Suốt hơn ba thập kỷ qua, ông sống thiền theo tư tưởng Phật giáo, xem đó là kim chỉ nam trong điều hành doanh nghiệp lẫn cách đối nhân xử thế. Theo ông, sự thành công bền vững không chỉ đến từ tài năng mà còn là kết quả của sự tỉnh thức, đạo đức và kiên trì. Đây cũng là nền tảng giúp ông giữ tâm vững giữa bốn lần trắng tay, vực dậy và tiếp tục hành trình không mệt mỏi với nghề giày da truyền thống.
Tâm huyết gìn giữ cội nguồn của ông còn thể hiện rõ qua những đóng góp thiết thực trong việc xây dựng các giá trị cộng đồng. Gia đình ông Vũ Văn Chầm đã công đức phần lớn khu đất rộng 6.596m² để xây dựng Từ đường dòng họ Vũ – Võ, đồng thời dành riêng một khu đất khác liền kề có diện tích khoảng 1.600m² làm nghĩa trang dòng tộc. Đây là những công trình mang đậm dấu ấn tri ân, góp phần kết nối cộng đồng họ tộc, nhắc nhớ con cháu về gốc rễ, cội nguồn. Cho tới nay, Từ đường dòng họ Vũ – Võ vẫn là nơi để bà con từ khắp mọi miền đất nước tìm về thắp hương tiên tổ, thể hiện lòng biết ơn và sự gắn bó thiêng liêng với truyền thống tổ tiên.
Đối với nghệ nhân Vũ Văn Chầm, làm nghề không chỉ là mưu sinh mà còn là một cách sống, một hình thức phụng sự – với tổ nghiệp, với dòng họ, với cộng đồng, với gia đình và với chính bản thân mình. Dù tuổi đã cao, ông vẫn giữ được sự minh mẫn và đôi bàn tay đầy đam mê, ngày ngày “cháy” cùng ngọn lửa nghề, bởi như ông tâm niệm: “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” – một nghề tinh thông cũng đủ để sống trọn một đời có giá trị.
VÂN CHI
Ban truyền thông HĐDH Vũ – Võ Việt Nam
